بازار نفت در دوراهی عرضه و تقاضا

 با وجود توافق کشورهای تولید کننده نفت خام برای کاهش عرضه به بازار، در هفته های اخیر میزان عرضه نفت از تقاضا پیشی گرفت و قیمت جهانی نفت برخلاف انتظارها بهبود نیافت و حتی روند کاهشی پیدا کرد.

**اوپک و بازار نفت
بازار نفت روزهای پرچالشی را تجربه می کند و با وجودی که افزایش تولید را در عمل شاهد است، پیش بینی ها حاکی از افزایش تقاضا در آینده نزدیک است . میانگین قیمت های جهانی هر بشکه نفت در چند روز گذشته حدود ۴۶ دلار بود. قیمت سبد نفت خام اوپک هم در هفته گذشته ۴۵.۶۶ دلار اعلام شد که نسبت به هفته پیش از آن کاهش نشان می دهد.
آژانس بین المللی انرژی در بررسی سالانه میزان تقاضا برای نفت پیش بینی کرده بود در فصل نخست سال ۲۰۱۷ افزایش یک میلیون بشکه ای و برای فصل دوم بازار با افزایش ۱.۵ میلیون بشکه ای تقاضا روبرو خواهد شد. تارنمای شبکه تلویزیونی سی.ان.بی.سی آمریکا نوشت قیمت نفت خام در ایالات متحده در هفته گذشته افزایش پیدا کرد و به ۴۶.۵۴ دلار رسید. امیدواری به افزایش تقاضا در آینده باعث شد قیمت نفت برنت و وست تگزاس در بازار آمریکا بین ۱ تا ۱.۱ درصد نسبت به هفته پیش افزایش یافت.
تارنمای Market Realist در تحلیل تحولات بازار نفت نوشت بر پایه گزارش های ماهانه اوپک، این سازمان در ماه ژوئن ۳۲.۶ میلیون بشکه نفت خام تولید کرد. این میزان تولید بالاتر از سقف توافق شده در نوامبر سال ۲۰۱۶ بود. بر اساس توافقی که بعدها تمدید شد اعضای این سازمان حداکثر تولید خود را ۳۲.۵ میلیون بشکه تعیین کردند. در ماه ژوئن سه کشور لیبی، عراق و نیجریه ۴۰۰ هزار بشکه به تولید اوپک اضافه کردند.
با این حال تارنمای World Oil اعتقاد دارد مهمترین نگرانی شرکت های نفتی افزایش تقاضا برای نفت است. گرچه تولید نفت در نیجریه افزایش یافت اما اختلال در یکی از خطوط انتقال نفت موجب تنش در بازار شد و به همین دلیل قیمت ها روند افزایشی داشتند.
البته از دلایل دیگر افزایش قیمت، افزایش تقاضا و واردات نفت از سوی اقتصادهای بزرگ بوده است. بنابر آمار آژانس بین المللی انرژی، میزان واردات نفت چین در شش ماه نخست سال ۲۰۱۷ نسبت به مدت مشابه در سال گذشته ۱۳.۸ درصد افزایش داشت و به ۲۱۲ میلیون تن رسید.
این آژانس همچنین در مورد افزایش تدریجی میزان تقاضای بازار به نقل از تحلیلگران در «کامرز بانک» آورده است کاهش ذخایر نفت خام کشورهای توسعه یافته هم ادامه خواهد داشت ضمن اینکه اوپک نیز نمی خواهد به نحو چشمگیری بر میزان تولید و عرضه به بازار اضافه کند.
به نوشته تارنمای اویل پرایس یکی از دلایل بهبود بازار نفت با وجود افزایش تولید، بالاتر رفتن تقاضا از سوی هند و چین بوده است. آمار وزارت نفت هند نشان می دهد در ماه ژوئن، ادامه رشد اقتصادی دعلی نو موجب شده است تا تقاضا بالاتر برود. به عنوان نمونه میزان مصرف نفت گاز که سهم مهمی را در حرکت صنایع این کشور ایفا می کند نسبت به سال گذشته ۶.۵ میلیون بشکه افزایش داشته است.در این کشور تقاضا برای بنزین ۱۲ درصد و برای گاز مایع ۱۶ درصد افزایش داشت.

**موانع بی ثبات ساز بازار انرژی
گرچه اقدامات هماهنگی میان صادرکنندگان نفت خام در زمینه ثبات و بهبود بازار نفت صورت گرفته اما این هماهنگی نتوانست نتیجه مورد نظر مجریان را به دنبال داشته باشد. توافق کاهش تولید اوپک تنها از بدتر شدن اوضاع بازار نفت پیشگیری کرد.
این امر به دلایل گوناگون حادث شده است. نخست اینکه برخی اعضای اوپک به توافق کاهش تولید پایبند نیستند و تولید آن ها به فراتر از سقف تعیین شده رسید. از طرف دیگر افزایش تدریجی قیمت نفت موجب شد تا تولیدکنندگان نفت های غیرمتعارف (شیل) به ویژه در آمریکا جانی دوباره پیدا کنند. فعالیت این شرکت های نفتی در صورتی صرفه اقتصادی را دارد که قیمت های فروش به حد قابل قبولی برسد. گویا تثبیت قیمت های نفت بین ۴۵ تا ۵۰ دلار برای تحرک برخی حوزه های تولید نفت شیل دارای توجیه شده است.
در زمینه مولفه اول تحلیل گران و رسانه های خارجی آورده اند: آژانس بین المللی انرژی با بررسی روندها اعلام کرد تولید نفت خام اوپک در ماه ژوئن ۳۴۰ هزار بشکه افزایش یافت و به ۳۲.۶ میلیون بشکه رسید که بالاترین میزان در سال ۲۰۱۷ است. سال گذشته تلاش ها برای ایجاد موازنه در بازار نفت منجر به تعیین سقف تولید برای هر کشور شد اما لیبی و نیجریه به دلیل مسائل داخلی، از این توافق کنار گذاشته شدند. این دو کشور نسبت به نوامبر سال گذشته (که توافق کاهش به دست آمد) اکنون روزانه ۷۰۰ هزار بشکه نفت خام بیشتری را تولید می کنند.
تارنمای خبرگزاری سی.ان.ان در مورد پایبندی کشورهای صادرکننده نفت به توافق کاهش تولید نوشت میزان اجرای توافق توسط کشورها در کل حدود ۷۸ درصد بوده است که نسبت به ۹۵ درصد ماه می کاهش داشته است. این میزان پایین ترین میزان پایبندی به توافق از ابتدای سال جاری میلادی بوده است. تنها کشورهای عربستان سعودی، گینه و آنگولا به طور کامل این توافق را به اجرا در آوردند اما برخی تولیدکنندگان تعهد خود را کامل اجرا نمی کنند.
تارنمای بلومبرگ در ارتباط با میزان پایبندی کشورها نوشت: اگرچه اوپک برخی کشورها را از کاهش تولید مستثنی کرد اما عراق که دومین تولید کننده بزرگ نفت در این کارتل است خواستار شرایط مشابه با این دو کشور شد. عراق در ماه گذشته بدترین میزان تبعیت از توافق کاهش تولید را در میان کشورهای امضاکننده این توافق داشت. عراق در ماه ژوئن تنها ۲۹ درصد از تعهد کاهش تولید را اجرایی کرد.
این کشور حوزه خلیج فارس اعتقاد دارد برای بازسازی اقتصاد خود که در حال جنگ با داعش است باید اقدامی را انجام دهد.
از طرف دیگر علاوه بر افزایش تولید در اوپک، تولیدکنندگان غیراوپک نیز افزایش تولید داشته اند. ایالات متحده تولید نفت خود را به ۹.۴ میلیون بشکه در روز رساند که بالاترین میزان تولید از اوت سال ۲۰۱۵ تاکنون است.
افزایش تولید نفت شیل از سوی ایالات متحده هم باعث فشار بر اوپک و توافق آن ها شده است. تحلیلگران بازار انرژی هشدار داده اند اگر اقدامی از سوی کشورهای تولیدکننده و صادرکننده صورت نگیرد افزایش عرضه باعث خواهد شد تا به زودی قیمت نفت خام به کمتر از ۴۰ دلار در هر بشکه برسد.
تعداد چاه های نفت در ایالات متحده اکنون نسبت به سال گذشته میلادی دوبرابر شده اند. هفته گذشته بر تعداد چاه های نفت فعال در آمریکا افزوده شد و به ۷۶۵ حلقه رسید.
پیش بینی می شود تولید نفت خام آمریکا هم در سال آینده نسبت به امسال ۷۸۰ هزار بشکه در روز رشد داشته باشد.